درد ساق پا علل و درمان

دراین مقاله آموزشی از سری آموزش های بخش خدمات سایت دکتر حسین اتحادی می پردازیم به درد ساق پا :

یکی از مشکلات رایجی که برای ورزش‌کاران پیش می‌آید، درد ساق پاست. واژه «درد ساق پا» یا شین اسپلینت به حالتی گفته می‌شود که در لبه داخلی استخوان ساق پا (درشت‌نی) درد احساس شود.

درد ساق پا هنگام طناب زدن، بعد از دویدن و … می تواند اتفاق بیفتد و معمولا پس از انجام فعالیت‌های بدنی رخ می‌دهد.

در بیشتر موارد پس از دویدن این مشکل ایجاد می‌شود. انجام هر گونه فعالیت شدید ورزشی می‌تواند منجر به درد ساق پا شود، به خصوص اگر به تازگی یک برنامه تمرینی را آغاز کرده باشید.

با انجام اقدامات ساده‌ای می‌توان درد ساق پا را از بین برد. معمولا استراحت کردن، یخ گذاشتن و انجام حرکات کششی می‌تواند موثر باشد. کنترل میزان انجام تمرینات عادی و معمول به جلوگیری از عود درد ساق پا کمک می‌کند.

شین اسپلینت چیست؟

درد ساق پا (سندرم استرس داخلی درشت‌نی) به حالتی گفته می‌شود که در آن ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و بافت استخوانی اطراف ساق‌پا دچار التهاب می‌شود. معمولا در امتداد لبه داخلی استخوان درشت‌نی (جایی که ماهیچه و استخوان به هم متصل می‌شوند) درد احساس می‌شود.

درد جلوی ساق پا

به طور کلی هنگامی که ماهیچه و بافت استخوانی پا (پوشش استخوان) فعالیت‌های بدنی تکراری بیش‌ازحد انجام دهند، درد ساق پا رخ می‌دهد.

معمولا پس از اعمال تغییرات ناگهانی در برنامه‌های ورزشی، فرد دچار درد ساق پا می‌شود. از جمله این تغییرات می‌توان به تغییر در تکرار و فاصله تمرینات ورزشی اشاره کرد. اعمال تغییر در مدت زمان یا شدت انجام این فعالیت‌ها (مانند دویدن مسافت طولانی‌تر یا روی پاشنه) نیز می‌تواند باعث پیشامد درد ساق پا شود.

عوامل دیگری که منجر به ابتلا به درد ساق پا می‌شوند، عبارت‌اند از:

• تمرین با کفش کهنه یا نامناسب 
• داشتن کف پای صاف یا قوس شدید کف پا

علائم شین اسپلینت

رایج‌ترین نشانه شین اسپلینت، احساس درد در امتداد لبه استخوان درشت‌نی است. هم‌چنین ممکن است ناحیه موردنظر کمی ورم کند.

درد ساق پا می‌تواند:

• تیز باشد یا به شکل تیر کشیدن و بی‌حس شدن، خودش را نشان دهد
• هم در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی رخ دهد و هم پس از آن
• با لمس ناحیه مصدوم، درد در یک ناحیه متمرکز شود.

تشخیص شین اسپلینت

پس از این‌که راجع به علائم و سابقه پزشکی خود با پزشکتان صحبت کردید؛ او ساق پایتان را معاینه خواهد کرد. تشخیص دقیق بسیار مهم است. ممکن است در مواردی، مشکلات دیگری وجود داشته که با رفع آن‌ها بتوان بر روند بهبود فرد تاثیر گذاشت.

احتمال دارد پزشک انجام آزمایش‌های تصویربرداری بیشتری را تجویز کند تا از طریق آن بتوان احتمال ابتلا به دیگر مشکلات مربوط به ساق پا را رد کرد.

بیماری‌های مختلفی هستند که می‌توانند باعث درد ساق پا شوند مثلا شکستگی تنشی استخوان، آماس تاندون و سندرم کمپارتمان مزمن.

شکستگی تنشی

اگر درمان، روی بهبود درد ساق پای فرد اثری نداشته باشد؛ ممکن است پزشک بخواهد اطمینان حاصل کند که بیمار دچار شکستگی تنشی نشده‌است. شکستگی تنشی، ترک (ها) کوچکی است که در اثر فشار مضاعف و استفاده بیش‌ازحد از استخوان درشت‌نی در آن ایجاد می‌شود.

با انجام آزمایش‌های تصویربرداری که تصویری از آناتومی بیمار ارائه می‌دهد، می‌توان به تشخیص این بیماری کمک کرد. معمولا بررسی اسکن استخوانی و MRI، شکستگی تنشی استخوان درشت‌نی را نشان می‌دهد.

آماس تاندون

تاندون‌، ماهیچه را به استخوان متصل می‌کند. در صورت التهاب تاندون‌ها، آماس تاندون رخ می‌دهد. این مشکل نیز مانند درد ساق پا دردناک است، به خصوص اگر پارگی جزیی هم در تاندون ایجاد شده باشد. با انجام MRI می‌توان، آماس تاندون را تشخیص داد.

سندرم کمپارتمان مزمن

بیماری نادر دیگری نیز وجود دارد که نشانه‌هایی مشابه درد ساق پا دارد و به آن سندرم کمپارتمان مزمن می‌گویند.

سندرم کمپارتمان مزمن، بیماری دردناکی است که زمانی که میزان فشار میان ماهیچه‌ها به سطح خطرناکی برسد؛ رخ می‌دهد.
این بیماری در اثر ورزش کردن ایجاد می‌شود. معمولا پس از توقف فعالیت ورزشی، درد نیز رفع می‌شود.

آزمایشی که به تشخیص این بیماری کمک می‌کند این است که میزان فشار بخش‌های مختلف پا را قبل و بعد از ورزش اندازه‌گیری کنند.

درمان درد ساق پا

برای درمان درد جلوی ساق پا، پزشک ارتوپد ممکن است از روش های جراحی یا غیر جراحی بسته به وضعیت بیمار استفاده کند.

درمان‌های غیر جراحی

استراحت

از آن‌جایی که درد ساق پا به دلیل استفاده بیش از حد از عضوی خاص ایجاد می‌شود؛ درمان ایده‌آل آن این است که برای چند هفته، فعالیتی که باعث ایجاد درد شده است را انجام ندهید. احتمال دارد در مدت زمان درمان؛ انواعی از فعالیت‌های هوازی کم‌اثرتر مانند شنا، دوچرخه ثابت یا الیپتیکال جایگزین شود.

مصرف داروهای غیر استروئیدی و ضد التهاب

مصرف داروهایی مانند ایبوپوفن، آسپرین و ناپروکسن میزان درد و تورم را کم می‌کند.

استفاده از یخ

چند بار در روز و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه یخ روی ناحیه مصدوم‌شده بگذارید. دقت کنید که یخ مستقیما با پوستتان در تماس نباشد.

پوشیدن جوراب واریس

با پوشیدن جوراب واریس کشسانی می‌توان از تورم بیشتر پا جلوگیری کرد.

انجام حرکات انعطاف‌پذیری

با کشیدن ماهیچه‌های ساق پا می‌توانید به بهبود احساس این عضو کمک کنید.

پوشیدن کفش‌های حمایت‌کننده

اگر در روند انجام فعالیت‌های روزمره، کفش‌هایی بپوشید که کفی خوبی داشته باشند؛ این کار به کاهش فشار وارد بر ساق‌ها کمک می‌کند.

ارتز:

افرادی که کف پای صافی دارند یا همیشه با درد ساق پا درگیر هستند، می‌توانند از ارتزگذاری بهره ببرند. گذاشتن ارتز در کفش می‌تواند به هم‌تراز کردن و تثبیت پا و مچ پا کمک کند و فشار وارد بر ساق پا را از بین ببرد. می‌توانید ارتز متناسب با پای خود را سفارش دهید یا آن را به صورت آماده تهیه کنید.

بازگشت به ورزش بعد از درمان درد ساق پا

معمولا با استراحت کردن و درمان‌های ساده‌ای که توضیح دادیم، درد ساق پا رفع می‌شود. قبل از شروع دوباره ورزش، باید حداقل به مدت دو هفته هیچ‌گونه دردی حس نکرده باشید. به خاطر داشته باشید که هنگام شروع دوباره ورزش باید شدت انجام حرکت‌های ورزشی را کمتر کنید. نباید همان‌قدر که قبلا ورزش می‌کردید، چه از لحاظ تعداد دفعات و چه از لحاظ مدت زمان انجام حرکت‌های ورزشی ورزش کنید.

حتما قبل از شروع ورزش گرم کنید و حرکت‌های کششی انجام دهید. به تدریج میزان تمرین خود را بالا ببرید. اگر دوباره همان درد به سراغتان آمد، فوری تمرین کردن را قطع کنید. از کیسه‌ یخ استفاده کنید و یک یا دو روز استراحت کنید و هنگام شروع دوباره، شدت انجام تمرین را کاهش دهید. با سرعتی آهسته‌تر از دفعه قبل، شدت تمرین را بالا ببرید.

روش درمانی جراحی

افراد کمی هستند که برای درمان درد ساق پا، نیاز به انجام عمل جراحی دارند. در شرایط بسیار حادی که هیچ کدام از درمان‌های غیر جراحی نتوانند باعث بهبود بیمار شوند؛ از انجام عمل جراحی استفاده می‌شود. البته مشخص نیست که انجام این روش درمانی تا چه حد می‌تواند باعث بهبود بیمار شود.

پیش‌گیری از شین اسپلینت

با رعایت برخی نکات می‌توانید از ابتلا به درد ساق پا پیشگیری کنید.

• کفش ورزشی مناسب بپوشید

با انجام «آزمایش رطوبت»، شکل پای خود را مشخص کنید تا بدانید کدام کفش متناسب با پای شماست. پس از استحمام روی سطحی بایستید که شکل پایتان روی آن بیفتد (مثلا یک کیسه کاغذی قهوه‌ای). اگر کف پایتان صاف باشد، شکل کل پا روی کاغذ دیده خواهد شد. اگر قوس کف پای زیادی داشته باشید، تنها پاشنه و انگشتان پا روی کاغذ نقش خواهند بست. در هنگام خرید به دنبال کفشی باشید که مختص شکل پای شما باشد.

در ضمن از کفش‌های مخصوص ورزشی که انجام می‌دهید، استفاده کنید. دویدن مسافت زیاد با کفش‌های کتانی بدون بند زنانه می‌تواند منجر به درد ساق پا شود.

• میزان فعالیت‌های ورزشی خود را به تدریج افزایش دهید

مدت زمان، شدت و دفعات انجام حرکت‌های ورزشی را به تدریج افزایش دهید.

• برای کسب آمادگی بیشتر، ورزش‌های جانبی انجام دهید

به جای آهسته دویدن، ورزش‌هایی مانند شنا و دوچرخه‌سواری انجام دهید که تاثیر کمتری روی ساق پا دارند.

• بدون کفش بدوید

چند سال است که بدون کفش دویدن در جامعه رواج یافته است. بسیاری از افراد تایید کرده‌اند که انجام این کار به رفع درد ساق پا کمک می‌کند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بدون کفش دویدن منجر به پخش شدن فشار وارد بر ماهیچه‌ها می‌شود و در نتیجه دیگر روی ناحیه‌ای خاص، فشار بیش از حد وارد نمی‌شود. البته هیچ مدرک واضحی وجود ندارد که نشان دهد بدون کفش دویدن خطر ابتلا به هر گونه مصدومیتی را کاهش می‌دهد.

همانند اعمال هر تغییر به خصوص دیگری در روند ورزشی، برنامه بدون کفش دویدن هم باید به تدریج آغاز شود. برای این‌که پاها و ماهیچه‌هایتان زمان کافی برای تطبیق‌پذیری داشته باشند؛ در ابتدا مسافت‌های کوتاهی بدوید.

انجام این کار با سرعت و شدت بالا ‌می‌تواند خطر ابتلا به مصدومیت‌های ناشی از وارد شدن فشار را افزایش دهد. در ضمن احتمال بیشتری وجود دارد که دوندگانی که بدون کفش می‌دوند، دچار مصدومیت‌هایی مانند کبودی و بریدگی شوند. چند برند از کفش‌های ورزشی مینیمالیست وجود دارند که فقط دارای «پنجه» هستند؛ البته باید میزان و زمان استفاده خود از آن‌ها را نیز به تدریج افزایش دهید تا بدنتان بتواند به فعالیت‌های مختلف عادت کند.

اگر پس از استراحت و انجام روش‌های درمانی ذکر شده، درد ساق پایتان بهبود نیافت؛ حتما به پزشک مراجعه کنید تا متوجه شوید که آیا موضوع دیگری باعث ایجاد این درد شده است یا نه.